چرا باید اطاعت از والدین با رضایت قلبی باشد

یکی از مواردی که در آموزه های دینی بسیار توصیه شده است، اطاعت از والدین و نیکی به آنان است. از طرفی بی توجهی به پدر و مادر و نزدیکان آثار بدی دارد. اما دامنه این اطاعت تا کجا ادامه دارد؟ آیا باید در همه زمینه ها به آنها احترام گذاشت؟ حتی اگر از ما بخواهند که گناهی انجام دهیم، باید انجام دهیم؟ در این مقاله به بررسی دامنه اطاعت از والدین می پردازیم و به سوالات زیر پاسخ می دهیم:

دامنه اطاعت از پدر و مادر چقدر است؟

دامنه رفتار اخلاقی با والدین کجاست؟

نقش توجه به معاد در رفتار انسان با والدین چه خواهد بود؟

اطاعت از والدین و جایگاه آنها چقدر اهمیت دارد؟

خلاصه

دامنه اطاعت از والدین و روابط اخلاقی با آنها:

ما نباید دعوت شرک آلود پدر و مادرمان را اجابت کنیم، خواه ما را به شرک در عالم ایمان بخوانند و یا در حوزه احکام الهی به ارتکاب گناه.

هنگام معاشرت با آنها باید به بهترین وجه و اخلاقی رفتار کنیم، حتی زمانی که از فرمان بت پرستانه آنها اطاعت نمی کنیم.

در زندگی باید راه کسانی را که راه خدا را می روند، طی کنیم.

نکته: عملکرد ما در برابر دستورات خداوند ثبت می شود و خداوند به ما اطلاع خواهد داد.

محدوده اطاعت از پدر و مادر

یکی از موضوعاتی که به طور مستقل در سوره لقمان ذکر شده، احسان به پدر و مادر و سپاسگزاری از آنان است. با توجه به اهمیت این موضوع، فواید خدمت به والدین و نیز حقوق والدین در قرآن و روایات ذکر شده است. اکنون می خواهیم برای والدین استثنا قائل شویم. هر قانون یک استثنا دارد که باید به عنوان یک یادداشت ذکر شود. قرآن در رابطه صحیح با پدر و مادر استثنایی را نیز بیان می کند و این والدین هستند که مردم را به شرک دعوت می کنند. خداوند در قرآن پس از سفارش به نیکی به پدر و مادر می فرماید:

«و اگر بدون ما شرک نیست، مگر با علم، پس از آنها اطاعت کنید و صاحبانشان در دنیا شناخته شوند و راه انابه را به سوی او بپیمایید».

و اگر آن دو سعی کردند چیزی را که تو نمی دانی همراهی کنند، از آنها اطاعت مکن. اما در دنیا با آنها خوب رفتار کنید! و راه کسی را که به من بازگشته است دنبال کن.

اگر پدر و مادرت می خواستند تو را به شرک خدا وادار کنند، یا پیوسته با تو دعوا می کردند که تو را به خدا معصیت کنند (که شرک پنهان است)، باید از سه دستور پیروی کنی:

1- «فالا توتهاهما»؛ در این مورد از آنها اطاعت نکنید.

2- «وصاحبهوما فی الدنیا معروفه»، به درستی که در گناه از آنها اطاعت نکنید، بلکه با معاشرت با آنها و زیر سؤال بردن آنها در امور دنیا به نیکی رفتار کنید. «علم» یعنی کاری که عاقل و مؤمن آن را نیک می شمارند. پس با پدر و مادرت خوب رفتار کن چون هیچ عاقلی نمیگه باهاشون بد رفتار کن. در داستان‌هایی که قبلاً ذکر شد، دیدیم که حتی اگر والدین مسلمان نباشند، باید رفتار خوبی داشته باشیم و در تعامل با آنها خوب رفتار کنیم. ناگفته نماند که پدر و مادر مذهبی هستند. حالا می توانند در جایی دستور خطا بدهند. در آنجا نباید به فرمان خطا و گناه عمل کرد، بلکه باید با آنها معاشرت شایسته داشت.

3- «وَ أَتْبَعُوا سبیلَ مِنْ رِخْبِهِ»; راه کسی را که به من باز می گردد را دنبال کن. این قسمت از آیه به دو صورت تفسیر شده است:

اگر پدر و مادر به راه خدا بازگشتند و از امر به گناه دست برداشتند و خداپرست شدند، شما نیز باید از آنها پیروی کنید.

معنای جمله مطلق است، یعنی برای یافتن راه درست، از پدر و مادری که شما را مجبور به شرک می کنند پیروی نکنید، زیرا پیروی از راه گناهکاران اشتباه است، بلکه از کسی پیروی کنید که راه خدا را می گیرد و به من برمی گردد

دو نمونه از اسلام اولیه

اگر بخواهیم در این زمینه مثالی بزنیم، می توان به دو تن از شهدای جنگ احد که پدرانشان مشرک بودند اشاره کرد:

مثال 1: یکی از آنها مصعب بن عمیر از صحابی بزرگ رسول خداست که در مکه مسلمان شد و ایمان خود را پنهان کرد. بعدها که طایفه اش متوجه مسلمان شدن او شدند، او را رد کردند. اما او شخصیت بسیار والایی بود. او جوانی استثنایی، خوش سیما و خوش بیان بود که پیامبر اکرم (ص) قبل از هجرت به مدینه فرستاد تا مردم را به اسلام دعوت کند. تعداد زیادی از مردم مدینه با اینکه از خاندان شرک بود توسط او مسلمان شدند. او راه خانواده اش را ادامه نداد و سرانجام در جنگ احد به شهادت رسید. پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله از شهادت ایشان بسیار متأثر شد و او را بسیار بزرگ می شمرد.

مثال دوم: حنظله غسیل الملائکه یکی دیگر از شهدای جنگ احد بود که پدرش نیز مشرک بود، لذا از پدر جدا شد. پدر وقتی جنازه پسرش را دید گفت: برایش ازدواج کرده بودم، چرا به اینجا آمده است؟

در زمان ما می توان از این قبیل مصادیق بسیار مثال زد، در مواردی ممکن است فرزندی باتقوا باشد و از گناه دوری کند، ولی پدر و مادر او را مجبور به نافرمانی خدا کنند. مثلاً کودک را به نوشیدن مشروبات الکلی یا ارتکاب گناهان دیگر دعوت می کنند و با او دعوا می کنند، آزاد می شوند، ساکت می شوند.

یکی از علما می گوید شاگردی داشتند که پدرش همیشه می گفت پسرم حاضر نیست فلان کار را انجام دهد. اطاعت از پدر و مادر اینجا نیست.

اطاعت در گناه جایز نیست

امام زین العابدین (علیه السلام) در رساله حقوق می فرماید:

«لا اطاعت از خلق در نافرمانی خالق» [2]

در گناه خالق نباید از هیچ موجودی اطاعت کرد.

فرمان خدا بالاتر از هر چیز دیگری است. ما به عشق خدا از پدر و مادر خود اطاعت می کنیم، اگر امر به گناه کردند نباید اطاعت کنیم.

وظیفه کودک در چنین مواردی

حالا که از آنها اطاعت نمی کنیم، چگونه باید با آنها برخورد کنیم؟ آیا باید آنها را رد کنیم؟ پاسخ قرآن روشن است: «صاحبهوما فی الدنیا معروفه» [3]، باید همه وظایف فرزند را در مقابل پدر و مادرش انجام دهیم و با آنها مهربان باشیم. اما اگر پدر و مادری ما را به گناه دعوت کند یا خدای ناکرده ایمان نداشته باشیم:

اولا ما نباید اطاعت کنیم.

ثانیاً ما باید در روابط خود نسبت به آنها تسلیم، احترام و احترام یکسانی داشته باشیم.

ثالثاً در مسیر زندگی باید از فردی پیروی کنیم که خدا و اهل خداپرستی باشد.

مراقب عواقب اطاعت از والدین باشید

اما در پایان آیه می فرماید:

«پس تو را به آنچه کردی باز می‌گردانم»[4]

بازگشت همه شما به سوی من است، من شما را به آنچه انجام می دادید آگاه می کنم.

بدانید که این دستورات مربوط به پدر و مادر و تداوم اهل هدایت است، اینها راه حل های روشنگرانه ای است که به شما می دهیم و چه به این دستورات عمل کنید چه نکنید در روز قیامت متوجه آن خواهید شد و خواهید دید اثر

در اینجا یک سوال پیش می آید که چگونه ما را از اعمال ما آگاه می کنند؟ پاسخ این سؤال در آیات دیگر آمده است. با گفتن اینکه ما اعمال خود را خواهیم دید. در سوره زلزال آمده است:

«روزی مردم فریب اعمال خود را می خورند» [5]

در آن روز مردم دسته دسته از زمین خارج می شوند تا اعمال خود را ببینند.

«فَمَنْ یَعْمَلُ مِثْکَلِ الْزَرَه» برای او خوب است.

اگر کسى به اندازه یک ذره کار نیکى کرده باشد، مى بیند:

«و هر که ذره ای از شر را وزن کند

و اگر کسى به وزن ذره کار بدى کرده باشد، آن را نیز مى بیند.

این مقاله در مقاله ای جداگانه با عنوان “اعمال انسانی چگونه ثبت می شود؟” بررسی شده است. برای اطلاعات بیشتر در این زمینه می توانید به آن مراجعه کنید.

اهمیت اطاعت از والدین

اولاً جایگاه والدین در قرآن در پنج مورد بعد از مقام خداوند متعال ذکر شده است و خداوند حقوق والدین را بر حقوق خود افزوده است.

دوم، ما وظیفه داریم با والدین خود با احترام و محبت رفتار کنیم. این کافی نیست که به آنها آسیبی نرسانیم، بلکه باید تا جایی که می توانیم به آنها خدمت کنیم.

ثالثاً بر خدمت و مراقبت از مادر تاکید بیشتری شده است و باید به این موضوع توجه بیشتری داشته باشیم.

رابعاً اگر امر به شرک کردند، ما نباید اطاعت کنیم. اطاعت از پدر و مادر در گناه جایز نیست، اما باید نسبت به آنها رفتار خوشایند داشته باشیم. رفتار عاقلانه و مهربانانه حتی اگر مسلمان نباشند.

پنجم، خداوند به ما یادآوری می‌کند که به سوی من باز می‌گردی و ما تمام کارهایت را به تو نشان می‌دهیم و کارهایت را به تو می‌گوییم. وی این مشکل را به عنوان بخشی از بحث والدین بیان می کند، چون ارتباط با والدین زیاد است، ممکن است اشتباهات و لغزش های زیادی رخ دهد. بنابراین باید به صورت موردی اقدامات خود را بررسی کنیم تا در صورت اشتباه از خود عذرخواهی کنیم. زیرا یکی از راه های رسیدن به قرب الهی و اغنای آخرت و بهشت ​​رفتن، حسن رابطه با والدین است. خودمان باید رعایت کنیم و به فرزندانمان بیاموزیم.

قرآن و خانواده

این مقاله بخشی از درس قرآن و خانواده است که توسط استاد ارجمند دکتر سید محسن میرباقری در موسسه نورالمجتبی سلام الله علیها تدریس می شود. برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد این درس می توانید به اینجا بروید.

ورود به صفحه درس

[1]- سوره لقمان، آیه 15.

[2]- من لا یحضره الفقیه، ج2، ص621.

[3]- سوره لقمان، آیه 15.

[4] – همان.

[5]- سوره زلزال، آیه 6.

جستجو در: جستجو

استخاره ←
→ صلۀ رحم و قطع رحم

رعایت حقوق والدین یکی از آموزه های مهم دینی است. در آیات قرآن کریم بارها به احسان پدر و مادر سفارش شده است [1] که بلافاصله پس از دستور عبادت، چندین بار با عبارت «وَبَلُ الدّین الاحساناء» به این امر اشاره شده است. پروردگار و نهی از شرک به او[2] و نیز مقایسه و همراهی «شکر پدر و مادر با شکر خدای متعال»[3] و ذکر مکرر آن در روایات اهل بیت علیهم السلام. [4] و دعا [5] اهمیت فوق العاده حقوق والدین را نشان می دهد. این به معنای کمک مالی و برآوردن نیازهای اولیه آنان در مواقع فقر و تنگدستی است[6] و نیز برآورده شدن مطالبات آنان به طور معمول. حداقل به اندازه ای که فطرت انسان اقتضا می کند باید باشد و ترک این مقدار عرفاً ناسپاسی از حسن رفتار والدین شمرده می شود [7] و این لطف به دلیل متفاوت بودن والدین از نظر مالی و جسمی، فقیر بودن است. یا نه، قوت و ضعف جسمانی و غیره متفاوت است.[8] با آنها خوب رفتار کن و با آنها بی ادب نباش. چه در گفتار و چه در رفتار، حتی اگر پدر و مادر به او ظلم کرده باشند، چنانکه در روایت آمده است: «اگر به تو زدند، بکش، ولی بگو خدای متعال تو را ببخشد» [9]
توجه فرمایید. احسان و نیکی به پدر و مادر و حسن معاشرت با آنها بیش از واجب است، مستحب است و بسیار مورد تأکید است – مخصوصاً در صورت ضعف و کهولت سن – و مخصوصاً نسبت به مادر سفارش شده است. کارهای مربوط به کودک (مانند زمانی که والدین شخص یا یکی از آنها از او می خواهند که به مکان خاصی نرود یا چنین کاری انجام ندهد یا کاری انجام دهد) و اینکه آیا کودک با آن مخالفت می کند، پدر و مادر یا یکی از آنها در عذاب است، به دو صورت است:
الف. رنج آنها از روی همدردی و دلسوزی نسبت به فرزندشان است.
در این صورت کودک از مخالفت با خواسته خود منع می شود. خواه پدر یا مادر او را از این کار منع کرده باشد یا به او دستور داده باشد یا به سادگی از مخالفت با خواسته هایش آزرده خاطر شود. دل شکسته، ترک این دوستی بر فرزند واجب است، هر چند پدر و مادر این معاشرت را منع نکرده باشند [10]
b. آنها نباید از دلسوزی و دلسوزی نسبت به وضعیت فرزندشان عذاب بکشند، بلکه فقط باید منافع یا مزیت شخصی خود را در امر و نهی کردن کودک در نظر بگیرند. البته باید توجه داشت که این مخالفت و نافرمانی را نباید در تضاد با وظیفه معاشرت با افراد شایسته و حسن برخورد با آنان دانست که در سوال قبل توضیح داده شد.
همینطور در تمام مواردی که پدر یا مادر از او امر حرامی می خواهند، فرزند نباید آن را انجام دهد و در صورت دستور به ترک فریضه یا
، بنابراین اگر پدر و مادر به فرزند خود دستور دهند که نماز نخواند یا روزه نگیرد. یا عدم رعایت حجاب در مقابل نامحرم و یا در صورت مخالفت با فراگیری شئون شرعی فرزند خود نباید به خواسته آنها عمل کند. پدر و مادر به خاطر آن عذاب می شوند، چنین عذابی برای فرزند اثری ندارد.[11]
در این مورد از امیرالمومنین (علیه السلام) روایت شده که فرمود:; «اطاعت مخلوق در معصیت خالق جایز نیست» [12]
مسأله 522. اگر مادر فرزند را امر به کاری کند و پدر آن را نهی کند یا برعکس، در صورت امر یا نهی فقط یکی از آن دو. ، از روی شفقت و اگر شفقت برای حال فرزند باشد نه برای دیگری، احترام به خواست کسی که امر یا نهی او از روی شفقت به حال کودک است اولویت دارد. اگر طفل بتواند بدون سختی شدید که معمولاً غیرقابل تحمل است، از هر دو رضایت حاصل کند و به هیچ یک از آنها آسیبی نرسد، لازم است. این نه ممکن است و نه مشکل ساز[13]، بعید نیست که «مادر» مقدم بر «حق پدر» باشد و لازم است فرزند از آسیب رساندن به مادر خودداری کند. آسیب احتمالی به پدر کافی است.

استخاره ←
→ صلۀ رحم و قطع رحم